टाकुरे राज्यहरुको बर्षेनी आक्रमणबाट आजित गोर्खा आधुनिक नेपालको स्थापना अघि तमाम पिडाहरुको सामनाबाट गुज्रियो । कहिल्यै पाल्पाका सेन राजाहरुको प्रहार, कहिल्यै पर्वतका मल्ल राजाहरुको त्रास त कहिल्यै पश्चिमको कर्णाली साम्राज्य सिंजाका खस राजाहरुको बर्षैपिच्छे जस्तो आक्रमणले दिक्दार थियो गोर्खा ।
आफै भित्र कसैको अस्तित्व र प्रभुत्व स्विकार्ने सँस्कार नहुँदा लिगलिग कोट को दौडबाट हरेक बर्ष नयाँ राजा चयन गर्नुपर्ने सास्ती अनवरत थियो । घलेहरुको दौडमा भाग लिएर लमजुङबाट गोर्खाको राजा वन्ने दाउपेचमा सफलता हाँसिल गरेका द्रव्य शाह राजा त बने तर पश्चिम तिर चेपे नदिमा आमाको साँध र लमजुङमा दाइहरुको शासन, उत्तरतिर नुनका लागि सम्झौता गनुपर्ने, पूर्वतिर शक्तिशाली राज्यहरु र दक्षिणतिरको विस्तार टिक्न नसक्ने लगायत कारणले शाह बंशले जेनतेन लामो समय माटोको सिंहासन धानिरह्यो । गोर्खाका राजा रामशाह शिक्षा,नियम र कानुनका क्षेत्रमा सुधारक बनेर आफ्नो राज्य लोकप्रिय बनाउने अभ्यासमा लागे ।
एकहद सम्म व्यक्तिगत रुपमा उनको लोकप्रियता चुलियो पनि । समय क्रमसंगै शाहवंशले गोर्खा राज्यको विस्तारका लागि सपना देख्न थाल्यो । नरभूपाल शाहले राज्य स्थायित्वका लागि पृथ्वी नारायण लाई उपत्यकामा सम्वन्ध विस्तार गर्न पठाए । वास्तवमा उपत्यकाको अन्नपात र भोटसंगको व्यापारबारे चाल पाएपछि गोर्खा राज्य काठमाडौंसंग सम्वन्ध विस्तारको निष्कर्षमा पुग्यो । सम्वन्ध विस्तारका लागि आएका पृथ्वी नारायणले काठमाडौंका राजाहरुको चाँदीको सिंहासन,लिच्छवी र मल्लकालिन कला,स्वर्ण जलपका मन्दिरहरु, एउटा विकसित सभ्यता,व्यापार वाणिज्य र खासगरि राजाहरुको वैभवपूर्ण जीवन देखेपछि माटोको सिंहासनबाट चाँदीको सिंहासन र हिरा जवाहरत जडित श्रीपेच प्राप्तीका लागि जुनसुकै हद पार गर्ने मनशाय बनाए ।
गरिबी र अभावको गोर्खा राज्यभन्दा उपत्यका नै कब्जा गरेर सम्पन्नताको आनन्द लिने उनको योजना गोर्खाली र उनका सेना मेनाहरुलाई पनि उर्जा र प्रेरणा बन्यो । आँट,शाहस,असाधारण सैन्य कौशलका पृथ्वी नारायणले सार्फ दिमागका गोर्खाका कुँवर, लडाइका लागि निपुण पश्चिमका थापा,पाण्डे,वस्न्यात र योजनाकार अझ भनौ लडाइको कमिश्नारमा फिट हुने र मनोबल उच्च राख्न विभिन्न उपाय लगाउने ढकालहरुको एक केन्द्रिकृत टिम बनाएर नुवाकोट हुँदै काठमाडौंमाथि पटक पटक आक्रमण गरि जित हाँििसल गरे । त्यसै विन्दुबाट सुरु भएको नेपाल एकिकरणको अभियान जो पूर्वमा टिष्टा र पश्चिममा काँकडासम्म पुग्यो त्यहि गोर्खा साम्राज्य थियो । विश्वव्यापी अधिपत्य जमाएको व्रिटीस साम्राज्यसंग संघर्ष र सम्झौताको रणनीतिक चाल खेल्दै गोर्खा साम्राज्यले एउटा भयावह कालखण्डमा पनि आफ्नो स्वतन्त्र,अटल र अविभाज्य चरित्र कायम राख्यो । नाथ साम्राज्य पछिको अर्को महत्वपूर्ण साम्राज्यका रुपमा गोर्खा उदायो । यद्यपि राज्य विस्तार र एकिकरणको गोर्खा सपना धेरै वेर टिक्न सकेन ।
